Αίτημα Παραγγελίας

Τίτλος: Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν
Συγγραφέας: Ρένα Αθανασοπούλου
ISBN: 978-618-00-4089-0
Ημερομηνία Έκδοσης: Νοέμβριος 2022, Θεσσαλονίκη
Διαστάσεις βιβλίου: 21 x 21εκ.
Σελίδες: 60
Ποιοτικά χαρακτηριστικά: offset εκτύπωση, βιβλιοδεσία ραμμένη με νήμα, εξώφυλλο ακουαρέλας avorio, χαρτί chamois 120gr.
CD: Διάρκεια 54:14

Tο βιβλίο διατίθεται στα βιβλιοπωλεία “Πρωτοπορία”: - Θεσσαλονίκη (Λ. Νίκης 3, Παραλία)
- Αθήνα (Γραβιάς 3-5, Πλατεία Κάνιγγος)
- Πάτρα (Γεροκωστοπούλου 31)
- και σε όλη την Ελλάδα μέσω e-shop:
https://www.protoporia.gr/a8anasopoyloy-rena-taseis-fyghs-se-parallhlo-sympan-9786180040890.html

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ : 

Μόλις κυκλοφόρησε η εικονογραφημένη ποιητική συλλογή της Ρένας Αθανασοπούλου με τίτλο «Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν». Πρόκειται για 41 ποιήματα που συνοδεύονται από σκίτσα σχεδιασμένα με κάρβουνο και κλυδωνίζονται θεματικά ανάμεσα στην ερωτική υπέρβαση και τα σύγχρονα αδιέξοδα.

Η συλλογή συνοδεύεται από CD με απαγγελία της ποιήτριας και συνθέσεις του μουσικού και πολυοργανίστα Κώστα Μαργαρίτη για να μπορούν οι αναγνώστες να απολαύσουν τα ποιήματα και ηχητικά με ιδιαίτερη έμφαση στην αισθητική και ατμοσφαιρική τους ερμηνεία. Σημαντική αφορμή για τη δημιουργία του ήταν η επιθυμία να έχουν ολοκληρωμένη πρόσβαση στα ποιήματα και οι άνθρωποι με προβλήματα όρασης.

Για το παρών βιβλίο ο Κώστας Μαργαρίτης έχει συνθέσει τη μουσική, έχει αναλάβει την ενορχήστρωση και έχει παίξει κλαρινέτο, πιάνο, κιθάρα, νέυ, φλογέρα, φλάουτο, σαξόφωνο και ακορντεόν. Όλα τα cd κατασκευάστηκαν με αυθεντική γυάλινη μήτρα (glass mastering) και offset εκτύπωση σε ένα από τα καλύτερα εργοστάσια της Ευρώπης. Παράλληλα το βιβλίο περιέχει τα κομμάτια και σε QR code. Σαρώνοντας αυτόν τον κωδικό μπορείτε να ακούσετε τα ηχογραφημένα ποιήματα από το κινητό ή το tablet σας.

Στον πρόλογο και στο οπισθόφυλλο έχουν παραθέσει κριτικές η κα Κούλα Αδαλόγλου (διακεκριμένη ποιήτρια, φιλόλογος, κριτικός λογοτεχνίας) και ο κος Αριστοτέλης Παπαγεωργίου (φιλόλογος, θεατρολόγος, κριτικός/αρθρογράφος).

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: 

Κούλα Αδαλόγλου (ποιήτρια, φιλόλογος, κριτικός λογοτεχνίας)

Η Ρένα Αθανασοπούλου ανοίγει με την ποίησή της έναν κόσμο βαθύ και στοχαστικό.
Το ποιητικό υποκείμενο, συχνά με όρους μουσικής, αναζητά τα όρια των αντοχών. Παίζει με αόρατους και ορατούς «αντιπάλους» μια πολύπλοκη παρτίδα σκάκι.
Ο έρωτας διαρκής παρουσία στη συλλογή, έστω και με την απουσία του. Έστω και με την απομάκρυνση. Γλώσσα πλούσια, μεστή, λέξεις επιλεγμένες, επινοημένες κάποιες φορές, που η καθεμιά κουβαλά τη βαρύτητά της. Καθοριστική θα έλεγα, για να εκφραστούν όλες οι αποχρώσεις των συναισθημάτων. Που κυμαίνονται από τη θλίψη, τη διάψευση, την παραίτηση, ως τις ρωγμές που αφήνουν το φως να εισχωρήσει.
Η Ρένα Αθανασοπούλου έρχεται στην ποίηση με τη σκευή της στις θεατρικές και στις μουσικές σπουδές. Και αρθρώνει λόγο στιβαρό και ώριμο, με δυνατό αποτύπωμα στην ψυχή του αναγνώστη. Η ποίησή της ωστόσο, παρά τη στοχαστικότητα και την έντασή της, δεν βαραίνει την ανάγνωση. Γιατί κάτι στο όλο κλίμα φανερώνει την ανυποχώρητη απόφαση του ποιητικού υποκειμένου να διεκδικεί τα όνειρα και τα θέλω του, ακόμη και όταν ματώνει. Σαν «ονειροπαγίδα» που «βαφτίζει το ανέφικτο …πιθανό».
Σημαντικό ρόλο στην ατμόσφαιρα της συλλογής παίζουν η ανάγνωση των ποιημάτων από τη συγγραφέα και η ποιότητα της μουσικής του Κώστα Μαργαρίτη που τη συνοδεύει, στην ηχογραφημένη εκδοχή της έκδοσης. Η ηρεμία αλλά και σταθερότητα στη φωνή της ποιήτριας και ο ανάλογος ήχος της μουσικής συμπληρώνουν την αίσθηση της ελπίδας και της θετικής προσμονής.

Αριστοτέλης Παπαγεωργίου (φιλόλογος, θεατρολόγος, αρθρογράφος)

Το ποιητικό σύμπαν της Ρένας Αθανασοπούλου δονείται από λυρική έξαρση. Είναι υπερβατικό. Η φωνή θωπεύει, κραυγάζει, αναδιπλώνεται. Βάσανος και αγωνία, λαχτάρα και πεποίθηση. Τελικά καταγράφει σκεπτόμενο θυμοειδές. Πρωτοπρόσωπη και γυμνή η εξομολόγηση, διψά την ανταπόκριση σε δεύτερο ενικό. Προσδοκά όμως, δεν ικετεύει. Η ενόρμηση κατευθύνει τον εσωτερικό μονόλογο. Εναλλάσσεται με το ρυθμό της κουβέντας της καθημερινής. Όπως σε μια χαμηλότονη συζήτηση. Ωστόσο εξαντλεί τη γκάμα των αποχρώσεων: από το μουντό στο ευφρόσυνα ιλαρό. Το ποιητικό υποκείμενο στοχάζεται και απορεί, διαισθάνεται τον κραδασμό. Παλεύει αυτό καθ’ εαυτόν. Αυτοελέγχεται και συνάμα αναρωτιέται. Καταδύεται κι επανακάμπτει. Ίσως η Ρένα είναι πολύ νέα ακόμη, για να αναπολεί… Αν υπάρχει ένας στίχος να σταθεί κανείς σ’ αυτήν τη διαδρομή την τεθλασμένη, θα είναι: «Καλώ τον οίκτο σου να συμπληρώσει ανορθόγραφα τον σταυρόλεξο ίσκιο μου».

Μαρία Παπαδοπούλου (Marketeer στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων)

Κρατώντας το βιβλίο της Ρένας Αθανασοπούλου στα χέρια μου διαπίστωσα πως είχα μπροστά μου ένα ολοκληρωμένο πολιτιστικό προϊόν. Ένα προϊόν που δίνει στο κοινό την ευκαιρία, τη δυνατότητα, της πολλαπλής ανάγνωσης.
Με μέριμνα της δημιουργού, η ποίηση ξεγλιστρά από τις λευκές χειρόγραφες σελίδες όπου γεννήθηκε πρωτογενώς και αναζητά άλλες εκφραστικές πλατφόρμες. Αυτό δεν γίνεται τυχαία, ούτε καιροσκοπικά. Η δημιουργός χρησιμοποιεί τους εκφραστικούς κώδικες του θεάτρου, της μουσικής και της ζωγραφικής, κώδικές που έκανε κτήμα της κατά την ακαδημαϊκή της πορεία. Συνδέει την ποίηση με το σκίτσο, το δικό της σκίτσο, το δικό της δημιούργημα, με τη βοήθεια ενός και μόνου αρχέγονου υλικού, του κάρβουνου. Όμως το χαρτί δεν την χωρά, συνεργάζεται με άξιους μουσικούς στην μελοποίηση των ποιημάτων της και μεταφράζει επίσης το έργο της στην κινηματογραφική γλώσσα, με το πλέον ίσως σύγχρονο ιδίωμα της, ένα youtube. Μια εναλλακτική πρόταση ερμηνείας του τυπωμένου ποιήματος όπου βλέπουμε την ποίηση, την μουσική, την κίνηση να εντάσσονται σε ένα περιβάλλον και να συμπλέκονται.
Η Ρένα Αθανασοπούλου, δεν περιχαρακώνεται στο παραδοσιακό κοινό της ποίησης, σβήνει τις διαχωριστικές γραμμές ρίχνει γέφυρες στις νεότερες γενιές που δεν είναι εξοικειωμένες με τον γραπτό λόγο και πολύ περισσότερο με το χαρτί, και αξιοποιεί εκφραστικά μέσα και πλατφόρμες για να μεγιστοποιήσει την επιδραστικότητα του έργου της. Ένιωσα πραγματική έκπληξη όταν διαπίστωσα ότι κατάφερε να διαστείλει τον περιορισμένο χρόνο που τραγανίζει η καθημερινότητα μου. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα barcode σαρώνοντας το οποίο μπορεί να ακούσει κανείς τα ηχογραφημένα ποιήματα από το κινητό ή από το tablet οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, συντροφεύοντας τον, σε όποια άλλη δραστηριότητα.
Πολύ σημαντική επιλογή της ποιήτριας ήταν η απόφαση να προχωρήσει σε αυτόνομη έκδοση κι έτσι να συμμετέχει και σε αυτό το τόσο σημαντικό στάδιο της ολοκλήρωσης της δημιουργίας ενός βιβλίου. Η υπογραφή της Ρένας βρίσκεται σε όλα τα στάδια της δημιουργίας.
Θεωρώ πως το έργο της ποιήτριας δεν εξαντλείται αλλά οι διαφορετικές αυτές εκφάνσεις αποτελούν ακριβώς ερεθίσματα για σκέψη και δημιουργία προσελκύοντας ακόμη και ανθρώπους που δεν είναι εξοικειωμένοι με τον χώρο της ποίησης δίνοντάς τους την ευκαιρία μέσα από όλα αυτά τα μέσα έκφρασης να προσεγγίσουν και αυτή τη μορφή λόγου.

Τσαμπάζης Νικόλαος (φιλόλογος, Διδάκτωρ φιλοσοφίας)

Στο βιβλίο της Ρένας Αθανασοπούλου το πρώτο που ίσως πρέπει να προσεχτεί είναι η ύπαρξη μιας επιθυμίας για μια σημαντική και προβληματική μετάβαση. Η μεταφορική μετάβαση σε ένα σύμπαν παράλληλο με αυτό της έως τώρα παραμονής υποδηλώνει μία ριζοσπαστική κίνηση, αδύνατη ή τουλάχιστον πολύ δύσκολη. Οι τάσεις για κάτι τέτοιο είναι αψευδής μάρτυρας ενός επώδυνου παρόντος και της επιτακτικής ανάγκης διαφυγής. Η Ρένα Αθανασοπούλου καταγράφει ένα εσωτερικό καθεστώς έντασης, δυσφορίας και αδιέξοδου. Το ανικανοποίητο διαποτίζει το βιβλίο της. Διάχυτη είναι σε αυτό η απουσία ήρεμης, σταθερής αποδοχής ή συμφιλίωσης. Η ταραχή και η ανησυχία έχουν βαθύ, ριζικό χαρακτήρα. Μόνο στιγμιαία εμφανίζεται εδώ κι εκεί κάποια προσέγγιση, κάποιο δέσιμο έντονο και σπασμωδικό, που αίρει στιγμιαία το επώδυνο καθεστώς που αμέσως θα επανέλθει ως η φυσική κατάσταση των πραγμάτων.
Οι τάσεις φυγής όμως φαίνεται να δημιουργούνται και από την έλξη που ασκεί το παράλληλο σύμπαν. Το σύμπαν αυτό τι μπορεί να είναι; Ένας κόσμος εξωτερικός, ο κόσμος μάλλον της συνείδησης κάποιου σημαντικού άλλου. Μπορεί να είναι και μία εναλλακτική πρόσληψη του ίδιου του εαυτού. Ένα μικρό μέρος από αυτά που συμβαίνουν μέσα μας γνωρίζουμε. Το μέσα σύμπαν είναι εν πολλοίς άγνωστο.
Πάντως φαίνεται ότι τελικά δεν υπάρχει πρόσβαση στο σύμπαν αυτό. Είναι κάτι πολύ κοντινό και πολύ μακρινό ταυτόχρονα. Η φυγή προς αυτό είναι αδύνατη. Το παρόν καθεστώς είναι σαν την καβαφική πόλη που σε ακολουθεί όπου κι αν πας. Εκτός του ανικανοποίητου, και το ανέφικτο επίσης διαπερνά τα ποιήματα της Ρένας Αθανασοπούλου. Παρόλα αυτά η ποιητική της φωνή αντιδρά σε αυτό με μεγέθυνση της προσπάθειας. Υψηλή, αδιάπτωτη ένταση χαρακτηρίζει τον λόγο της.
Το δίπολο του εδώθε και του παράλληλου σύμπαντος είναι κυρίως το δίπολο εγώ/άλλος και το δίπολο δικό μου εγώ/δικό μου άλλο εγώ.
Στην ποιήτρια υπάρχει έντονη η προβληματική με τα όρια του εαυτού, τη θέση του εγώ μέσα στο εκάστοτε πλαίσιο, ενδοπροσωπικό, προσωπικό ή κοινωνικό. Η ίδια δε νιώθει σταθερά ταυτισμένη με αυτό, πράγμα που σημαίνει ότι ο εαυτός γίνεται μια μορφή άλλου, μάλιστα καβαφικά «φορτικού». Γράφει στο ποίημα Καθρέφτης: «Σε βαρέθηκα εαυτέ» Ο εαυτός αναφέρεται στον άλλο εαυτό. Έχουμε έναν διχασμό του εαυτού και οι σχέσεις των δύο τους δεν είναι αρμονικές. Μιλά εδώ άραγε ένας εαυτός πιο εσωτερικός, πιο αυθεντικός; Υπάρχει κάτι τέτοιο; Είναι άραγε ένας ιδανικός εαυτός, ένα φροϋδικό υπερεγώ που ασκεί έλεγχο ώστε να τηρούνται αυτά που δεν μπορεί ή λησμονεί ο καθημερινός ψυχολογικός εαυτός; Άραγε αυτός ο ανώτερος εαυτός είναι κάτι σαν μια συνείδηση ανθρωπινότητας, του ανθρώπου γενικά, της ανθρωπότητας, και για αυτό συχνά στα ποιήματα επιλέγεται το αρσενικό γένος ως εγώ; Υπάρχει λοιπόν μια ένταση ενδοπροσωπική.
Υπάρχει όμως και μία πιο ισχυρή ή εμφανής διαπροσωπική ένταση. Γράφει στο ποίημα Αόρατος εραστής: «Κι εσύ πίσω από κάθε ακλόνητο σύνορο ζωγραφίζεις αόρατους τοίχους». Ο άλλος είναι ένα παράλληλο σύμπαν όσο κοντά και αν βρίσκεται. Και πάλι έχουμε απελπισμένες προσπάθειες να γίνει αυτή η πολυπόθητη επαφή. Δεν είναι δυνατό. Το εσύ, ο άλλος εμφανίζεται με όλες τις δυνατές εκδοχές διάθεσης και χαρακτήρα. Είναι φιλικός και εχθρικός, υποκριτής και ωμός, ικέτης και κυριαρχικός, πλησίον αλλά και απόμακρος, ανοίκειος αλλά και σύντροφος. Και οι διαθέσεις της ποιητικής φωνής του βιβλίου (της φωνής που μιλάει στο πρώτο πρόσωπο) καλύπτουν όλη την γκάμα των συναισθημάτων. Υπάρχει εμμονή με την παρουσία του Άλλου που όμως ποτέ δε γίνεται δεκτή ως έχει. Πάντα κάτι λείπει, πάντα κάτι περισσεύει. Μια ριζική ανησυχία.
Η ποίηση της Ρένας Αθανασοπούλου καθοδηγείται από μια αδιάπτωτη, έντονη προσπάθεια. Σπάνια κάποιοι στίχοι εκδηλώνουν πτώση της έντασης ή χαλάρωση της προσπάθειας. Κάθε στίχος είναι και μία επίθεση στον «αόρατο τοίχο». Η ένταση συντηρείται με καινοφανείς απαστράπτουσες γλωσσικές εκφράσεις: «Αλητεύω σε κάθε ξημέρωμα μετρώντας τις jazz διαστρεβλώσεις του παρόντος» (στο ποίημα Ξενύχτι). Γίνεται αναφορά στην αυτόματη γραφή: «Επιπλέω σε παραλήρημα αυτόματης γραφής» (στο ποίημα Χρονοκλέφτης). Το παιχνίδι των αδιάκοπων αισθητηριακών, φαντασιακών και συναισθηματικών εμφανίσεων και αποσύρσεων συντηρεί επίσης την ένταση. Το πρόσωπο που ομιλεί στα ποιήματα επιδιώκει πάση θυσία να περάσει πέρα, στο παράλληλο σύμπαν, στη συνάντηση επιτέλους και την εναρμόνιση με τον άλλο και με τον άλλο εαυτό, παρόλο που οι τάσεις προς τούτο δεν ευοδώνονται ποτέ. Οι Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν αποκαλύπτουν μία πραγματική, αλύγιστη αγωνίστρια.
Ναταλία Γραμματικοπούλου (φιλόλογος, εικαστικός)
Όπως εύστοχα προδίδει ο τίτλος, συνεκτικό στοιχείο όλης της συλλογής είναι ένα ολίσθημα από την πραγματικότητα. Μια υπεραναπλήρωση, που προκύπτει από την απόσταση ανάμεσα στο ποθούμενο και στο δεδομένο μιας ερωτικής ιστορίας.
Με πολύ έντονες ψυχικές εντάσεις, εσωτερικές συγκρούσεις αλλά και μεγάλη αυτεπίγνωση, ορθώνεται ένας λόγος ερωτικός και ιδιαίτερα αξιοπρεπής.
Προσεγμένο, επιβλητικό το λεξιλόγιο, αλλά και υπερβατικό, όπως ακριβώς αυτό που ζει η ηρωίδα. Ελεύθερος ο στίχος που χρησιμοποιεί, παράδοξοι οι συνδυασμοί των λέξεων και πλήθος από εικόνες με σύμβολα και συνειρμούς.
Μοντέρνα η γραφή, αλλά ο ψυχισμός του έργου ξεκάθαρα ρομαντικός, αν κρίνουμε από τον εξομολογητικό τόνο ασυνείδητων τάσεων και το ανεκπλήρωτο του έρωτα.
Έντεχνα σκηνοθετείται ένα είδος αυτόματης γραφής, από όπου ξεπηδούν μεταφορές και πλήθος εικόνων, τα οποία αποκαλύπτουν, τη βιωματική ενασχόληση της δημιουργού με το θέατρο και τη μουσική. Εικόνες που διαθέτουν πολύ μεγάλη εκφραστική δύναμη και χαρίζουν ένα δραματικό και παραστατικό χαρακτήρα και στα 41 ποιήματα της συλλογής.
Είναι ακόμη αξιοθαύμαστη η συνειδητή επιλογή αρχαιοπρεπή και δοκιμιακού λόγου. Λεξιλόγιο που δε χρησιμοποιείται πλέον από τους περισσότερους από εμάς και δε συνάδει με τους ρηχούς λογισμούς και τους αδηφάγους ρυθμούς της καθημερινότητας. Αντίθετα, προτιμάται ένα μεγαλοπρεπές ύφος μιας άλλης εποχής και ενός άλλου ηθικού κώδικα, τον οποίο η πρωταγωνίστρια ακολουθεί πιστά μέσα στις σελίδες του έργου.
Γενικά και το λεξιλόγιο και τα σχήματα λόγου συμπάσχουν με την οδύνη της γυναίκας. Αλλά και τα νοήματα είναι τόσο βαθιά, που θα μπορούσε κανείς να γεμίσει τις σελίδες ενός δοκιμίου, αναλύοντας κάθε περίτεχνη φράση που συναντά. Δεν είναι ανάλαφρη αυτή η ανάγνωση, αλλά άμα βυθιστείς μέσα της, σε κερδίζει…. Με τη σοφία, την ακρίβεια και την αλήθεια της…. Ατμοσφαιρικότητα, πάθος και ένα αισθησιακό ξεγύμνωμα της ψυχής….
Αλλά και τα σκίτσα μας μιλούν μέσα από την εικαστική γλώσσα….
Η μαέστρος του έργου επιλέγει συμβολικά να εκφραστεί με ένα πρωτόγονο υλικό, το κάρβουνο, που προσφέρει τη δυνατότητα για δραματικές εξάρσεις, αλλά κυρίως ταιριάζει απόλυτα με το μαύρο του ψυχισμού της.
Δεν έχει σκοπό να παρουσιάσει σκίτσα που θα εντυπωσιάσουν, αν και ωστόσο είναι σχεδιαστικά άρτια και με βάθος, που επιτρέπουν στην ηρωίδα να επικοινωνήσει εκτενέστερα την οδύνη της και να αποφορτιστεί αμεσότερα.
Η ένταση με την οποία αισθάνεται, καθρεφτίζεται στα περιγράμματα που σχεδιάζει, τα οποία επίσης φανερώνουν ότι πατάει γερά στα πόδια της. Αλλά επιπλέον, βρίσκεται σε μια κατάσταση ψυχικής εγρήγορσης, που αποκαλύπτεται από την κινητικότητα των σχεδίων, αλλά και ταπείνωσης, από την επιλεγμένη φθορά που παρατηρούμε σε αρκετά από αυτά. Ταυτόχρονα, από τη μελέτη των σκίτσων, αναδύεται μια επιστροφή στην αθωότητα της παιδικής ηλικίας εξαιτίας του ψυχικού άλγους, της μοναξιάς, της περιπλάνησης και της ανάγκης τελικά να βρει το ποιητικό υποκείμενο ένα ασφαλές καταφύγιο.
Κι ακόμη παρατηρούμε κάποιες πολύ βασικές αντιθέσεις και στο εικαστικό κομμάτι και στο λογοτεχνικό. Αν και απλό το στυλ εικαστικής γραφής, ωστόσο παραστατικό και έντονα συμβολικό. Αν και πολύ ευαίσθητη η ερωτευμένη γυναίκα του βιβλίου μας, η έκφρασή της με κάθε μέσο που διαθέτει, είναι αγέρωχη και επιβλητική.
Η παρούσα εν τέλει συλλογή, καθώς βρίθει από νοήματα μεστά και βαρυσήμαντα, μπορεί να ερμηνευτεί μεγεθυντικά και ως κοινωνικό μήνυμα και μικροσκοπικά ως ανατομία της ανθρώπινης ψυχής.
Κοινωνιολογικά, διάχυτα ή στοχευμένα σε κάποια ποιήματα το βιβλίο φωνάζει όσα δεν μπορεί να πει η φωνή του ανθρώπου στο περιθώριο, που φαίνεται ανεδαφική και φαιδρή μπροστά σε παιχνίδια με προδιαγεγραμμένο τέλος. Ένα αφιέρωμα στις μαζικές δυστοπίες του παρόντος, με αποκορύφωμα το ποίημα με τίτλο «Άπατρις», όπου αναδεικνύεται η μετέωρη φύση της προσφυγιάς, θέμα που έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την ποιήτρια και σε προηγούμενα έργα της.
Ακόμη, παρουσιάζεται η συχνά ευάλωτη θέση της γυναίκας στον έρωτα. Είναι, ωστόσο, τόση η μέριμνα για δικαιοσύνη της δημιουργού, που εσκεμμένα σε κάποια ποιήματα το ερωτικό υποκείμενο γίνεται αρσενικού γένους, υπενθυμίζοντάς μας ότι ο πόνος της ερωτικής απογοήτευσης δεν έχει φύλο, αλλά είναι πανανθρώπινος.
Ψυχαναλυτικά, το βιβλίο με σύσσωμα τα ποιήματά του, μας παρουσιάζει το πένθος της ερωτικής απόρριψης και τα στάδιά του μέχρι το φως της λύτρωσης, που ξεπροβάλλει στο τέλος του βιβλίου. Και ειδικά μας αφυπνίζει για αυτό το είδος του έρωτα, που όταν δεν εξελίσσεται με ισοτιμία, ειλικρίνεια και εντιμότητα, κινδυνεύει να γίνει εμμονή. Και όπου οι ρόλοι του θύτη και του θύματος μπορεί να εναλλάσσονται επικίνδυνα και ατελείωτα. Η δική μας ηρωίδα όμως ευτυχώς διαπνέεται από υψηλά ιδανικά. Θεωρεί μόνο τον έρωτα ανίκητο στη μάχη και για αυτό τελικά δυσκολεύεται να φανταστεί νικητές και ηττημένους. Με απόλυτο σεβασμό στην ιερότητα αυτού του συναισθήματος ζει στο έπακρο και τη γλύκα της προσμονής και την πίκρα του αδιέξοδου.
Συνοπτικά αποτιμώντας τις «Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν», θα περιέγραφα ένα θεατρικό μονόλογο και μια εικαστική έκθεση να συνομιλούν εγκιβωτισμένα στις σελίδες ενός βιβλίου. Και στο βάθος, η μουσική και η ερμηνεία της Ρένας να μας μεταφέρουν σε μια παραμυθένια διάσταση.
Σε ένα διαχρονικό παραμύθι, όπου οι Σταχτοπούτες, παρά το τσαλαπατημένο τους γοβάκι, με τόλμη μοιράζονται την αλήθεια μιας αξιοπρεπούς μάχης. Στη μάχη αυτή Μούσα, πρωταγωνίστρια και νικήτρια ανακηρύσσεται πανηγυρικά η Τέχνη.

Ευγενία Καβαλλάρη (φιλόλογος, πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Ημαθίας)

Ο τίτλος της συλλογής “Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν” οριοθετεί το περιεχόμενο και τις θεματολογικές επιλογές του ποιητικού κόσμου της Ρένας Αθανασοπούλου που οικοδομείται με τα υλικά της πολυσχιδούς προσωπικότητας της, θέατρο ,μουσική, προσωπικό βίωμα και υπέρμετρη κοινωνική ευαισθησία.
Όπως η ίδια επισημαίνει ''οι στίχοι της βολτάρουν σε υποφωτισμένα σοκάκια''. Ούτε ολοσκότεινα, μα ούτε και ολοφώτεινα, αντανακλώντας την ιδιοσυστασία της ανθρώπινης ζωής που αποφεύγει τις ευθύγραμμες πορείες, τα σταθερά και δεδομένα, αλλά εμπεριέχει ανατροπές, εναλλαγές, όπου ο κάθε άνθρωπος ή παραδίδεται ή αγωνίζεται.
Το moto στην αρχή της συλλογής "συνάντησα ξανά τον εαυτό μου και ήσουν εκεί..." προαναγγέλλει μια ποίηση προσωπική-εξομολογητική με κυρίαρχο το ερωτικό στοιχείο καθώς το εγώ του ποιητικού υποκειμένου στήνεται απέναντι στο εσύ και εκκινεί μαζί του μια χαμηλόφωνη συζήτηση κατά το πρότυπο της γυναίκας στη Σονάτα του Σεληνόφωτος του Γ. Ρίτσου.
Το πρώτο ποίημα της συλλογής "Αντίστροφη Έμπνευση" συγκεκριμενοποιεί τους άξονες της ποιητικής έκφρασης της Ρένας Αθανασοπούλου (να παγιδέψω τις σκέψεις μου, φιλτράρει αντίστροφα την επόμενη ζωή, αραδιάζω στα χέρια σου φανταστικά τερτίπια, σε κρατώ δέσμιο στο συρτάρι της έμπνευσης), αλλά και αποκαλύπτει την επιδραστική συνέπεια τους (Βυθίζομαι στα χνάρια μιας λυτρωτικής αυτόματης γραφής).
Στα ποιήματα που ακολουθούν εύκολα διακρίνεται ένας ιστός που τα συνέχει και τα διαπερνά. Διακρίνεται ένα πλαίσιο σχέσεων και επιρροών μέσα στο οποίο κινείται, δεν εγκλωβίζεται η ελεύθερη και εμπνευσμένη ποιητική έκφραση. Κυρίαρχα θεματικά μοτίβα- η παραίτηση (Σε βαρέθηκα εαυτέ), θλίψη-απελπισία (Αναστενάζω κραυγές, ξεφυσώ δάκρυα, φτύνω ηττοπάθεια), η μοναξιά (Η μοναξιά πιλότος ενός αμείλικτου φυγόκεντρου χαμού), η βασανιστική ανάμνηση (Μόνος και πάλι σε κυκλώνα πυρωμένων αναμνήσεων, σχίζω ημερολόγια φοβισμένων παιδικών χρόνων), η φυγή ως πηγή λύτρωσης (Γραπώνω το τηλεσκόπιο και δραπετεύω σε άναστρο άσυλο). Διαρκής όμως είναι η παρουσία του έρωτα σε όλες τις εκφάνσεις του. Το ερωτικό υποκείμενο είτε παρών ,είτε απών γίνεται αντικείμενο διεκδίκησης (Διψάω την ηχώ ενός αόρατου σ' αγαπώ και ζητιανεύω ανέλπιστα το αύριο), δύναμη υποταγής (προσγειώνω τις επιθυμίες μου σε ρουτινιασμένα μοτίβα-υπακούω σε ατελεύτητα παραγγέλματα) και πηγή ποικίλων, αντικρουόμενων συναισθημάτων, όπως θλίψη, αίσθηση αδιεξόδου, αλλά και ελπίδα που εμπνέει δυναμική στάση ζωής.
Το υπαρξιακό και ερωτικό άγχος προκαλεί καταβύθιση στο ασυνείδητο, κατάδυση σε ερωτικό λαβύρινθο, όπου το ποιητικό υποκείμενο κραυγάζει, παραληρεί, αγωνίζεται (Κατρακυλώ σαν ομόκεντρο βότσαλο σε αδειανή λίμνη και καθρεφτίζω το άπειρο ίσως. Πνίγομαι, αλλά το ξέρεις), αλλά εξισορροπείται από την εσωτερική του δύναμη και ελπίζει, προσδοκά και εκλιπαρεί.
Το ρυθμικά σκεπτόμενο αίσθημα κινείται μεταξύ απελπισίας και αισιοδοξίας, φόβου και ελπίδας, υποταγής και αντίστασης. Η ενόρμηση του ποιητικού υποκειμένου το οδηγεί στο "παράλληλο σύμπαν" που σύμφωνα με το ποίημα "Υπερβολική Δόση" νοηματοδοτείται ως το αδύνατο, το ονειρικό, το μέλλον που κρύβει την ελπίδα της συνάντησης με το εσύ.
Δεν μπορεί να μην σχολιάσει κανείς τη λειτουργία του παιχνιδιού (πχ παρτίδα σκάκι) στην προσπάθεια προσέγγισης του αγαπημένου προσώπου. Εγκλωβίζει; Πληγώνει; Ισοδυναμεί με διεκδίκηση ή τάση για διαφυγή και δραπέτευση; Ίσως ισχύουν όλες αυτές οι εκδοχές.
Ευδιάκριτες παρά την υπαινικτική τους διατύπωση και οι κοινωνικές αναφορές του ποιητικού υποκειμένου που διαπλέκονται αβίαστα και περίτεχνα με το εξομολογητικό στοχασμό αποτυπώνοντας έτσι όλο το εύρος της προσωπικότητας της Ρένας Αθανασοπούλου (Στη ζούγκλα των πόλεων ενός μεταπολεμικού ποιητή γίνονται βορά για απρόσωπες παρελάσεις. Ζητιάνεψα πατρίδα και άδειασα αναστεναγμούς για αντίσκηνο).
Σε κάθε περίπτωση ένας λυρισμός αναδύεται από όλα τα ποιήματα που δεν είναι ούτε γλυκερός, ούτε έχει υπερβολές, αλλά καταγράφει εύστοχα τις συναισθηματικές διακυμάνσεις του ποιητικού υποκειμένου.
Σημαντική η καθοριστική συμμετοχή της γλώσσας στο τελικό ποιητικό προϊόν. Η εκλεπτυσμένη και λεπτοδουλεμένη έκφραση της ποιήτριας συμπυκνώνει πίσω από την αρχιτεκτονική της ολόκληρο το έργο. Η λεκτική πυροδότηση με τα γλωσσικά επινοήματα, τις περίεργες φραστικές συνάψεις (που παραπέμπουν σε επιρροές Κικής Δημουλά) και όρους των θεατρικών και μουσικών σπουδών της Ρένας Αθανασοπούλου εκφράζουν αριστοτεχνικά τη φιλοσοφική της στοχαστική ενατένιση.
Καταδύεται στο βυθό των λέξεων και ταξιδεύει στις αποχρώσεις τους επιχειρώντας πολλαπλές εννοιολογικές συνάψεις που η ουσιαστική αξιοποίηση τους πολλαπλασιάζει τις συνδηλωτικές δυνατότητες τους.
Η Ρένα Αθανασοπούλου έχει την αίσθηση της διασύνδεσης της μορφής και κυρίως της ηχητικής διάστασης της γλώσσας και του σημασιακού βάθους της.

Γιώργος Τσέλιος (συνθέτης, κιθαρίστας)

Διαβάζοντας το βιβλίο της Ρένας Αθανασοπούλου παρατήρησα αμέσως τη γλαφυρότητα στο ύφος και τους ιδιαίτερους συμβολισμούς που δημιουργεί σε κάθε της πρόταση δίνοντας μου την αίσθηση ότι βρίσκομαι μπροστά σε νοήματα ενός διορατικού αυτο-παρατηρητή σε παγωμένο χρόνο. Το βιβλίο της αφαιρεί παραδοσιακούς συμβολισμούς προσθέτοντας νεωτερικά στοιχεία θέασης του ενδότερου εαυτού βοηθώντας τον αναγνώστη-ακροατή να "σκάψει" όλο και βαθύτερα στα έγκατα του ψυχικού και συναισθηματικού του κόσμου.

Θεοχάρης Μπικηρόπουλος (ποιητής, συγγραφέας, δημοσιογράφος.)

Η Ρένα Αθανασοπούλου, μουσικός, θεατρολόγος, ζωγράφος, εκπαιδευτικός και ποιήτρια, «δανείζεται εαυτούς για να ζήσει», «ταξιδεύει τις νύχτες ως το πρωί κι επιστρέφει στον παρόν» να μας χαρίσει τη γραφή της, να μοιραστεί όλες τις τέχνες της μαζί μας.
Όπως συνηθίζω να λέω, «η τέχνη ενώνει και πρέπει να ενώνει για να γίνει ο κόσμος πιο καλός και η ζωή πιο υποφερτή». Η Ρένα Αθανασοπούλου όμως, μας πάει ένα βήμα παρακάτω, παραπέρα… ή παραπάνω! Μας ενώνει για τη συλλογικότητα, για την παρέα, για τον συγχρωτισμό…. επιστρατεύοντας όλες τις τέχνες. Στις λέξεις προσθέτει εικόνες, στις λέξεις και τις εικόνες προσθέτει χρώματα, πνοή και ήχους, κίνηση...
Σε όλο αυτό το ταξίδι που μας προτείνει, δε μένει παρά εμείς να συντονίσουμε τον βηματισμό μας με στόχο η δημιουργία να αναδείξει τις ιδέες, τα συν-αισθήματα, το χαμόγελο και κυρίως την αρμονία…
Με την ποίηση της Ρένας Αθανασοπούλου διασχίζουμε τα αισθήματα «ατελεύτητων στιγμών», «αλητεύοντας ως το ξημέρωμα στις jazz διαδρομές του παρόντος». Προσπαθεί να «αφυπνίσει τα γράμματα», τις λέξεις, μας προκαλεί να γράψουμε την πορεία της ζωής μας από την αρχή, προσπερνώντας «απρόσωπες χειραψίες», κάθε «φτωχό και μίζερο σ΄ αγαπώ», κάθε «δειλό θέλω», «κάθε χέρι που μας κρατά χωρίς να μας αγγίζει».
Η ποιήτρια με γλώσσα πλούσια, μεστή, με λέξεις επιλεγμένες, μας ταξιδεύει στον έρωτα, αντίκρυ στη θλίψη, τη διάψευση, την παραίτηση που ελλοχεύουν, με την ελπίδα να προσπαθεί να περάσει από τις χαραμάδες του χρόνου, να περάσει σαν φως και το φως που αναζητούμε να μας πλημμυρίσει.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, αποδρούν εικόνες ενός κόσμου πολυδιάστατου που μας περιστοιχίζει, η μνήμη παλινδρομεί ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν με το βλέμμα στο μέλλον, οι λέξεις ξεγυμνώνουν εικόνες, εικόνες αποκαλύπτουν ιστορίες, βιώματα και πόθους, στρέφοντας το μικροσκόπιο (ή μήπως το τηλεσκόπιο;) σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, σε ένα εύρος που ξεκινάει από τις χαρές και επεκτείνεται ως την απέναντι όχθη της ζωής, τις απογοητεύσεις.
Η απελπισία (Αναστενάζω κραυγές, ξεφυσώ δάκρυα), η μοναξιά (Η μοναξιά πιλότος ενός αμείλικτου φυγόκεντρου χαμού), η ανάμνηση (Μόνος και πάλι σε κυκλώνα πυρωμένων αναμνήσεων), η παραίτηση (Σε βαρέθηκα εαυτέ), καλλιεργούν τάσεις φυγής λυτρωτικές, από την «Έξοδο κινδύνου».
Με τη δύναμη της φαντασίας, δραπετεύει «σε άναστρο άσυλο», «σε παράλληλο σύμπαν», που μοιάζει αδύνατο, ονειρικό, περιφέροντας στις σκέψεις την ελπίδα της συνάντησης με το εσύ.
Ο λυρικός ερωτισμός της δημιουργού, είναι διάχυτος είτε εκφράζοντας τους πόθους, είτε τα απωθημένα, είτε αντικρουόμενα αισθήματα, χωρίς να διστάζει να τα εξομολογηθεί στον αναγνώστη, διεκδικώντας ίσως την εξιλέωση.
Η μυστική αγάπη, περνάει από έναν δρόμο οδυνηρό, σαν σπίθα που σιγοκαίει κάτω από τις στάχτες και προσδοκά την στιγμή, που ένας ερωτικός άνεμος, την ανάψει και γίνει φλόγα: για τη θαλπωρή, φλόγα για το φως, φλόγα για τη λάμψη…
Επιστρέφω στη δημιουργό για να υπογραμμίσω πως η στοχαστική διάθεση, προστίθεται στην ποίηση της Ρένας Αθανασοπούλου, στις θεατρικές και στις μουσικές σπουδές και δημιουργεί ένα καλλιτεχνικό συνονθύλευμα, όπου στον ώριμο λόγο της, που εκφέρεται προσεκτικά, λέξη- λέξη, χτίζεται το οικοδόμημά της, προσθέτοντας συνδετικό υλικό, τις νότες και τη φωνή της. Σαν ολοκληρωθεί η «εστία» της, την καλλωπίζει με την γαλήνη και την ηρεμία της, με τη χροιά της φωνής και την αύρα της μουσικής, ανοίγοντας τα παράθυρα της ελπίδας, της προσδοκίας, σε καθαρούς ορίζοντες.
Μέσα στις σελίδες του, αποτυπώνει τους εκφραστικούς κώδικες του θεάτρου, της μουσικής και της ζωγραφικής, συνδέει την ποίηση με το σκίτσο της, ποίηση και νοήματα, μελωδία και νότες, κίνηση και εικόνα, καταλαμβάνουν το χώρο μέσα στο χρόνο και απογειώνονται μέσα από τα χέρια μας, από τις σελίδες του βιβλίου, μέσα από τους διαδρόμους του μυαλού μας με όχημα την σκέψη μας σε άλλη διάσταση.
Η δημιουργία του CD με απαγγελία της ποιήτριας και συνθέσεις του μουσικού Κώστα Μαργαρίτη προέκυψε από την επιθυμία της δημιουργού, να μοιραστεί την ποίησή της ή καλύτερα, να δώσει τη δυνατότητα στα άτομα με προβλήματα όρασης, να ακούσουν τις ποιητικές δημιουργίες, διανθισμένες με μελωδικές νότες.
Μα αυτά θα τα ανακαλύψετε, εσείς, παίρνοντας το βιβλίο, στο οποίο μέσα σε όσα μυσταγωγικά μας προσφέρει, μας «μυεί» και στην τεχνολογία στο τέλος του βιβλίου και μας προσγειώνει στην πραγματικότητα πάνω σε ένα… Qr code ακολουθώντας τις επιταγές της εποχής! Σαρώνοντάς στο Qr code μπορείτε να ακούσετε τα ηχογραφημένα ποιήματα από το κινητό ή από το tablet σας οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας!
Το μεράκι της γι΄ αυτή την εκδοτική δουλειά είναι διάχυτο από το εξώφυλλο ως το οπισθόφυλλο, μέσα στις σελίδες με τα σκίτσα της να κλέβουν από τα λευκά κενά…
Τίποτα δεν έχει αφεθεί στην τύχη, σε όσες λεπτομέρειες και αν στρέψετε την προσοχή σας.
Γιατί αναζητώντας το απόλυτο αποτέλεσμα επέλεξε, να προχωρήσει σε αυτοέκδοση για να προσφέρει ένα βιβλίο με όποιο κόστος για την ίδια, όπως ακριβώς το ονειρεύτηκε, με επιμέλεια σε όλα τα στάδια της δημιουργίας του.
Αυτό δεν είναι μόνο άξιο θαυμασμού από εμάς, αλλά ενδεικτικό του σεβασμού από τον οποίο διακατέχεται η ίδια απέναντι στις τέχνες που υπηρετεί, μα και στους αναγνώστες που θα πάρουν το βιβλίο με το CD.
Γινόμαστε κοινωνοί, συμμετέχουμε σε μια καλλιτεχνική μυσταγωγία, βιώνοντας μια απελευθέρωση σε ένα άλλο παράλληλο σύμπαν, στο οποίο μπορεί να μας εκτοξεύσει η ποίηση.

Ιωάννα Αλεξανδρή (Δρ. Θεατρολογίας, Επιμελήτρια Βιβλίων)

Η ποίηση της Ρένας Αθανασοπούλου μας καλεί σε μια καταβύθιση στα εσώτερα του εαυτού η οποία αποτυπώνεται ως μια γραμμική διαδρομή με αμφίσημο τέρμα. Το ποιητικό εγώ αρθρώνει τον λόγο του διακηρύσσοντας την ύπαρξή του στο εδώ και τώρα, διεκδικώντας να αφήσει το αποτύπωμά του στον κόσμο, χωρίς όμως να προσμένει μια ορισμένη επίδραση αυτού του αποτυπώματος, χωρίς να προσδοκά την αντίδραση, τη μετατόπιση, την αλλαγή. Η πορεία του είναι συγκεκριμένη: ακολουθεί μονοπάτια, διαδρομές, ίχνη, τελεί διαβάσεις, αναβάσεις, καταβάσεις, περιστροφές, προχωρά βάδην, ταχέως, περιπίπτον σε παγίδες, λοξοδρομήσεις, αναστροφές. Πάντως η πορεία του διακρίνεται από γραμμικότητα, ακόμα και αν προσωρινά αναστέλλεται, και εκβάλλει σε ένα τοπίο που δεν προσδιορίζεται αξιολογικά. Έχει η διαδρομή αίσιο τέλος; Εκπληρώνει τον πόθο του ποιητικού εγώ; Επισφραγίζει μια προσπάθεια κοπιώδη και επώδυνη;
Η Ρένα Αθανασοπούλου επιφυλάσσει στον αναγνώστη μια αμφίθυμη στάση. Από τη μια η απόπειρα του ποιητικού εγώ να αρθρώσει τον λόγο του διακρίνεται από διαύγεια και καθαρότητα προθέσεων, από την άλλη ο μετεωρισμός του τέλους διαμορφώνει μια επικράτεια αβεβαιότητας, εντός της οποίας η μία ή η άλλη έκβαση είναι εξίσου πιθανές, όπως ακριβώς διατυπώνεται και στη θεωρία των παράλληλων συμπάντων.
Εάν, όμως, όλες οι εκδοχές κυρώνονται ως πιθανές, τότε ποιο το νόημα της όποιας απόπειρας του ποιητικού εγώ να στοχεύσει το νόημα των πραγμάτων; Υφέρπει μια ματαιότητα σε όλη αυτήν την προσπάθεια; Μήπως τελικά η διαφυγή στα παράλληλα σύμπαντα δεν είναι παρά το προκάλυμμα της αδυναμίας ενάρθρωσης ενός ταυτοτικού λόγου; Μήπως, δηλαδή, ο λόγος περί της ταυτότητας του ποιητικού εγώ κρύβεται από την πολλαπλότητα των ταυτοτήτων που επιτρέπουν και ενεργοποιούν τα παράλληλα σύμπαντα;
Την απάντηση σε όλα αυτά την δίνει η φύση της απεύθυνσης του ποιητικού υποκειμένου. Η απεύθυνση τελείται σε δεύτερο ενικό πρόσωπο, σαν να συνομιλεί με κάποιον, σίγουρα ένα πρόσωπο οικείο, ένα πρόσωπο με το οποίο το ποιητικό υποκείμενο έχει κοινά σημεία αναφοράς, χωρίς όμως αυτό το πρόσωπο να αποκτά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, χωρίς να διαμορφώνεται μια ορισμένη προσδοκία απόκρισης εκ μέρους του ποιητικού υποκειμένου και χωρίς η πρόθεση της απεύθυνσης να προσλαμβάνει έναν χαρακτήρα επείγοντος. Το ποιητικό υποκείμενο αρκείται στο να απευθύνει τον λόγο του, να επικοινωνήσει την ανάγκη του, να συγκροτήσει έναν δίαυλο επικοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό διαμορφώνεται μια διυποκειμενική συνθήκη, μέσα από την οποία κυρώνεται η ύπαρξη του ποιητικού εγώ. Διότι μόνον μέσα από τον Άλλο, στον οποίο προβάλλεται η επιθυμία του εγώ, δύναται αυτό το «εγώ» να προσδιοριστεί, να αποκτήσει ταυτότητα και προοδευτικά να συγκροτήσει την εαυτότητά του. Ακόμα, λοιπόν, κι αν αυτός ο Άλλος στο ποιητικό σύμπαν της Ρένας Αθανασοπούλου δεν κατονομάζεται, ακόμα και αν δεν διαλευκαίνεται αν πρόκειται για ένα ερωτικό έτερον ή για μια συλλογική ετερότητα, αρκεί που υπάρχει και προσδέχεται την απεύθυνση του ποιητικού εγώ. Με τον τρόπο αυτό το ποιητικό εγώ αρχίζει και διαμορφώνει γύρω του τον ζωτικό του χώρο, έναν χώρο στον οποίο το εγώ ηγεμονεύει, χωρίς όμως να περιχαρακώνεται. Δεν είναι ένας χώρος περίκλειστος, δεν είναι ένας χώρος ερμητικός, είναι ένας χώρος που διαρκώς διανοίγεται στον Άλλο, ένας χώρος που εκτείνεται και επεκτείνεται διαμέσου του σκιώδους Άλλου.
Η επέκταση αυτή του ζωτικού χώρου εντός και διά του Άλλου τελείται μέσα από την ενεργοποίηση μιας κινησιακής σχέσης με τον επέκεινα χώρο, κάτι το οποίο πιστοποιείται από τη φύση και την πληθώρα των ρηματικών τύπων που χρησιμοποιεί η Ρένα Αθανασοπούλου –ρηματικοί τύποι που υποδηλώνουν κίνηση σε ροή (βαδίζω / έρπω / κατρακυλώ / καταδιώκω / σκαρφαλώνω / ακολουθώ / κατεβαίνω / απομακρύνομαι / ποδηλατώ / επιστρέφω), άσκοπη κίνηση (αλητεύω / περιπλανιέμαι / περιοδεύω / περιδιαβαίνω), κίνηση σε λεπτή ισορροπία (ακροβατώ / ονειροβατώ / ακροβηματίζω / γλιστρώ / επιπλέω), περιδίνηση (στροβιλίζομαι / κλυδωνίζομαι / βυθίζομαι), διάβαση (διασχίζω / καταφεύγω). Όλα σε πρώτο πρόσωπο και όλα επενδυμένα με την αγωνία του ποιητικού εγώ να εκπληρώσει τον σκοπό της κίνησης.
Εκεί είναι, όμως, που υπεισέρχεται η ευθραυστότητα των πραγμάτων, παράγοντας μάλλον αστάθμητος για το ποιητικό εγώ. Η ύλη καθίσταται αναλώσιμη και τρωτή, ευεπίφορη σε φθορά, παραμόρφωση και εκφυλισμό, διαφεύγουσα ή ακόμα και ενέχουσα κινδύνους για το ποιητικό υποκείμενο, όπως υποδεικνύουν οι εκφράσεις «χάρτινα κάστρα», «χάρτινες σκάλες», «χάρτινα χαμόγελα», «κινούμενη άμμος», «φαγωμένο σχοινί», «πορσελάνινη κούκλα», «παραμορφωτικοί καθρέφτες», «ραγισμένα ρολόγια», «αόρατος λαβύρινθος», «ακροσφαλές πιόνι», «διαφανείς σκάλες», «διαφανή γοβάκια», «διαφανείς τοίχοι», «διαφανής φλόγα», «κυλιόμενες ελπίδες», «αυτοσχέδια παγίδα», «ουτοπικά σκαλοπάτια», «τεθλασμένα ολογράμματα», «κρυστάλλινη έξοδος κινδύνου», «σκάλες επίπεδες», «ανυπότακτες σκιές», «αόρατη μέγγενη», «αδιέξοδη φυγή».
Η γραμμικότητα της κίνησης που όπως προείπαμε διέπει την κινησιακή ενάρθρωση του ποιητικού υποκειμένου φαίνεται ότι υπονομεύεται από την παντοδυναμία της ύλης, που επιβάλλει την ευαλωτότητά της στο ποιητικό σύμπαν και το καθιστά εφήμερο και επισφαλές. Το ποιητικό υποκείμενο, εντούτοις, δεν καταρρέει, δεν αποθαρρύνεται, δεν υπαναχωρεί, εξωθείται όμως να παραλλάξει την κινησιολογία του για να ιχνηλατήσει αποτυπώματα, να ακολουθήσει την ύφανση των ιστών, να ισορροπήσει πάνω σε σχοινί, να τροχοδρομήσει πάνω σε ράγες, να παλινωδήσει μέσα σε κύκλους, δίνες, λούπες και λαβυρίνθους, να εντοπίσει ίχνη, κουκίδες και κόκκους άμμου, να χαθεί μέσα στους ίσκιους, τις σκιές και τις φωτοσκιάσεις, να χρησιμοποιήσει μίτους, κουβάρια και δίχτυα ασφαλείας, να αμφισβητήσει όρια και σύνορα.
Η διαδικασία αυτή φαλκίδευσης της κίνησης του ποιητικού υποκειμένου, μολονότι δεν λειτουργεί ανασταλτικά γι’ αυτό, εντούτοις παραλλάσσει την κινησιακή του σχέση με τον κόσμο και το φέρνει ενώπιον ενός νέου κατωφλιού. Στο κατώφλι αυτό, άνοιγμα σε μια νέα υποκειμενικότητα, εγκυμονείται ένας νέος τρόπος προς τα πράγματα, μια διαφοροποιημένη στάση απέναντι στον Άλλο, που δεν απορρίπτει την προηγούμενη στάση, αντιθέτως την προϋποθέτει και την αφομοιώνει προκειμένου να την υπερβεί. Το νέο αυτό κατώφλι στο οποίο εξωθείται το ποιητικό υποκείμενο δεν διανοίγεται απαραίτητα σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από το άχθος της ύπαρξης, αλλά σε έναν κόσμο που προτείνει ένα διαφορετικό βλέμμα πρώτα προς τον ίδιο τον εαυτό και ύστερα προς τον Άλλο. Η υπαρξιακή αγωνία του ποιητικού εγώ συνεχίζει να υπάρχει, συνεχίζει να σκαλίζει τον εσώτερο εαυτό, συνεχίζει να αφήνει το αποτύπωμά της στην επικράτειά του, έχει ωστόσο αλλάξει μορφή και αυτό είναι ήδη μια εσωτερική μετατόπιση, μια ανεπαίσθητη μεταβολή θέσης και στάσης, μια μετακίνηση του εαυτού προς μια διαφορετική εμβίωση του κόσμου των πραγμάτων.
Και εδώ είναι που επανερχόμαστε στην αφετηρία μας, στα παράλληλα σύμπαντα και τους πολλούς πιθανούς τρόπους ύπαρξης. Οι «τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν», που ιχνηλατεί η Ρένα Αθανασοπούλου, στην ουσία δεν συγκροτούν μια τετελεσμένη φυγή ούτε μια οριοθετημένη επιθυμία φυγής. Συγκροτούν φυγές πληθυντικές, φυγές δυνητικές, φυγές που μπορεί να τελεσφορούν ή και να αναστέλλονται, να ακυρώνονται και να εκπίπτουν. Υπό το πρίσμα αυτό οι φυγές στις οποίες τείνει το ποιητικό υποκείμενο δεν προσλαμβάνουν αρνητικό πρόσημο, δεν συνιστούν διαφυγές ή υπεκφυγές, αλλά ευθείες απόπειρες προσφυγής σε ένα παράλληλο σύμπαν, όπου το ίδιο πάντα υποκείμενο δύνανται να τελεί διαφορετικές πραγματώσεις του εαυτού του, όλες ισοδύναμες, ταυτόχρονες, έγκυρες. Η προβολή του εαυτού στα πολλαπλά παράλληλα σύμπαντα συνιστά εν τέλει μια πράξη απελευθέρωσης, όχι με την έννοια της διάρρηξης του δεσμού με το οικείο σύμπαν, με τον γνωστό Άλλο, αλλά με την έννοια της πολυδύναμης και ατελεύτητης αναμέτρησης του ποιητικού υποκειμένου με τους πληθυντικούς του εαυτούς και κατ’ επέκταση με τους πληθυντικούς Άλλους. «Εσύ αντίλαλος σε σύμπαν παράλληλο θα με συναντήσεις στο πάντα» (σ. 42), γράφει η Ρένα Αθανασοπούλου, υπομημνίσκοντας ακριβώς αυτήν τη μετάθεση της συνάντησης με τον Άλλο σε άλλο χώρο και σε άλλο χρόνο.
Πρόκειται, λοιπόν, για μια διευρυμένη χωρικότητα και μια διεσταλμένη χρονικότητα, στις οποίες διανοίγεται το ποιητικό εγώ. Και για να επανέλθουμε, κλείνοντας, στα αρχικά μας ερωτήματα: πράγματι το ποιητικό υποκείμενο φύσει υπερβαίνει τον εαυτό του. Διαπιστώσαμε, όμως, ότι δεν έχει τελικά και τόση σημασία σε ποιο σύμπαν θα το στοχεύσουμε, αλλά με ποιο τρόπο οι πολλαπλές πιθανές εκδοχές του, όπως αυτές απορρέουν από η διάνοιξή του σε πολλαπλά παράλληλα σύμπαντα αφήνουν τελικά το αποτύπωμά τους επάνω του, παραλλάσσοντας τον τρόπο με τον οποίο το ποιητικό υποκείμενο προσλαμβάνει τον κόσμο. Υπό το πρίσμα αυτό, η γραμμική κίνηση του ποιητικού υποκειμένου μέσα από την οποία απευθύνεται στον Άλλο ή αλλιώς στο alter ego του, καθώς στρεβλώνεται, συστρέφεται και αναδιπλώνεται, απολήγει τελικά σε μια σπειροειδή κίνηση, μέσα από την οποία το ποιητικό εγώ συναντά σε κάθε νέα στροφή το alter ego του, με τη διαφορά ότι κάθε νέο συναπάντημα φέρει ήδη μια μετατόπιση, ένα διαφοροποιημένο βλέμμα επ’ αυτού.
Αυτό είναι τελικά το κέρδος του ποιητικού υποκειμένου, που επιμένει να αρθρώνει τον λόγο του, ακόμα και όταν γνωρίζει ότι αυτός ο λόγος σε ένα παράλληλο σύμπαν θα είχε άλλο ειδικό βάρος, άλλη απόκριση, άλλο αποτύπωμα. Δεν ματαιώνεται, αλλά πλουτίζει αναστοχαζόμενο τους πιθανούς κόσμους στους οποίους θα μπορούσε να διανοιχθεί και τις πιθανές ταυτότητες τις οποίες θα μπορούσε να προσλάβει. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ποιητική γραφή τελεί σε μια διαρκή mise en abŷme, μία αέναη αυτοεπικέντρωση, διαθλώντας διαρκώς το νόημά της, το οποίο επιστρέφει κάθε φορά πίσω παραλλαγμένο, μεγεθυμένο, εμπλουτισμένο. Στα ρήγματα της ποιητικής γραφής, που δεν δύναται να παρουσιάσει εαυτήν ακέραια, ολοκληρωμένη και παγιωμένη, φωλιάζει η αμφιβολία, η αμφισημία, η αμφιθυμία – όλα σύμφυτα της ανθρώπινης ύπαρξης, καθώς αυτή ατενίζει τις πιθανές της πραγματώσεις σε πλείστους φαντασιακούς παράλληλους κόσμους.
Βάσια Σταθά (Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτών Ενηλίκων, Χορογράφος)
Τα σκίτσα με το κάρβουνο της Ρένας Αθανασοπούλου, συμπληρώνουν άρτια τα μοναδικά ποιήματα της συλλογής. Προδίδουν κι αυτά με τη σειρά τους μικρές σκέψεις και συναισθήματα. Ακούγοντας το cd, τις εμπνευσμένες νότες, που μαρτυρούν κι αυτές με τη σειρά τους μικρά μυστικά, τη φωνή που δίνει λέξεις στην ψυχή, νιώθεις σαν να παρακολουθείς μικρά θεατρικά μονόπρακτα.
Διαβάζοντας τα ποιήματα, "ανοίγεται" μπροστά σου ένα παράθυρο στην εξιλέωση, από κάθε θλίψη, πόνο, απογοήτευση. Φεύγει η ματαίωση, φεύγει η αίσθηση ότι μόνο σε εσένα συμβαίνουν όλα αυτά. Αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι ότι είναι τόσο φυσικό να σου συμβαίνουν αρνητικά γεγονότα, όσο το να έρθει μια απλή ψιχάλα. Συνειδητοποιείς πως οι εμπειρίες αυτές μπορούν να σε οδηγήσουν σε δημιουργικά μονοπάτια . Όλοι έχουμε τάσεις φυγής σε ένα σύμπαν, που εκεί βρίσκεται η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας.
Εργάζομαι στην ειδική αγωγή πάνω από μια 10ετία και θέλησα να μοιραστώ με τους μαθητές μου αυτή την εμπειρία. Απλά πάτησα το play και όταν το cd άρχισε να παίζει... Κάποιοι μαθητές άρχισαν να στροβιλίζονται μέσα στο χώρο, με την αίσθηση ότι βρίσκονται κάπου αλλού και εξερευνούν. Οι περισσότεροι ξάπλωναν στο πάτωμα να γειωθούν και κοίταζαν ψηλά να δουν τον εξυψωμένο εαυτό τους. Στους μαθητές με μεγάλες δυσκολίες στην κίνηση και την επικοινωνία, το πρόσωπο τους και τα ματάκια τους αντιδρούσαν όπως όταν βρίσκονται σε μια συνομιλία. Και ήταν σε συνομιλία με τη Ρένα... γιατί βρέθηκαν στο ίδιο σύμπαν. Ήταν μαγική αυτή η πνευματική, καλλιτεχνική εμπειρία για τα παιδιά, αλλά και για μένα, ψάχνοντας το δικό μας νόημα των ποιημάτων.
Ίσως να μην έχει τόση σημασία να καταλάβουμε "τι λέει ο ποιητής" και όπως λέει μια αγαπημένη μου φίλη , ίσως και να μην έχουμε την άδεια να μπούμε τόσο στην ψυχή του καλλιτέχνη. Σημασία έχει ο καλλιτέχνης να κάνει την ψυχή μας να νιώσει αυτά που έχει ανάγκη. Και αυτό το πέτυχε απόλυτα η Ρένα, μέσα από το λυτρωτικό ταξίδι της στην τέχνη, που τόσο γενναιόδωρα μοιράζεται μαζί μας και μας καλεί να φτάσουμε τον ύψιστο εαυτό μας, σε ένα παράλληλο σύμπαν.

Στέφανος Κοζάνης (Μουσικός, Δρ. Μηχανικός του Ε.Μ.Π.)

Η Ρένα Αθανασοπούλου είναι αυτό που αποκαλώ για λίγους και τόσο ταλαντούχους, «μία προσωποποίηση της τέχνης», μία προσωπικότητα που ενσαρκώνει τόσο μία συγγραφέα - ποιήτρια, όσο και μία μουσικό, συνθέτη, τραγουδίστρια, ζωγράφο - σκιτσογράφο, αλλά και θεατράνθρωπο. Πάντα με γοήτευε ο μοναδικός τρόπος της με τον οποίο ελίσσεται μεταξύ των τεχνών και παράγει πνευματικό έργο.
Τα ποιήματα καταφέρνουν να συνδέσουν την πραγματικότητα του αναγνώστη με ένα «παράλληλο σύμπαν», το σύμπαν της δικής της αλήθειας με εικόνες και συναισθήματα που μόνο η Ρένα ξέρει πως θα μας ταξιδέψει εκεί.
Μιλώντας για την μουσική που είναι ο τομέας που έχω ασχοληθεί περισσότερο, η παρούσα ποιητική συλλογή συνοδεύεται από τις εξαιρετικές συνθέσεις - ηχητοπία του Κώστα Μαργαρίτη, αλλά και από τα σκίτσα της ίδιας της Ρένας, στοιχεία αναπόσπαστα αυτής της δουλειάς. Η μουσική και η ποίηση είναι δύο αδελφές τέχνες, η μία τροφοδοτώντας την άλλη, και οι δύο μαζί συμβάλλοντας στην διήγηση μιας ιστορίας, άλλοτε με σαφή κατεύθυνση και συσχέτιση με τον πραγματικό χρόνο, και άλλοτε αποσυνδεμένα από την πραγματικότητα, φορτίζοντας πάντα τον αναγνώστη - ακροατή με επίθετα. Θα αναφέρω μερικά που άντλησα από τα ποιήματα της Ρένας: μελαγχολία, έρωτας, χαρά, νοσταλγία, λήθη, θυμός, ταξίδι, παιδικότητα και λύτρωση.

Μαντώ Μάκκα (Συγγραφέας, Αρθρογράφος)

Οι περισσότεροι άνθρωποι με προβλήματα όρασης διαθέτουν το σθένος και τη διάθεση να αντιμετωπίσουν οποιεσδήποτε καθημερινές προκλήσεις που συναντούν αλλά δυστυχώς η προσβασιμότητα σε όλες τις εκφάνσεις της είναι ένα φλέγον ζήτημα που αντιμετωπίζουν καθημερινά και χαίρομαι ιδιαίτερα που η Ρένα Αθανασοπούλου δίνει πρόσβαση σε αυτούς τους ανθρώπους. Με απαγγελία δική της και συνθέσεις του μουσικού και πολυοργανίστα Κώστα Μαργαρίτη μπορούν όλοι να απολαύσουν τα ποιήματα και ηχητικά με ιδιαίτερη έμφαση στην αισθητική και ατμοσφαιρική τους ερμηνεία.
41 ποιήματα που συνοδεύονται από σκίτσα σχεδιασμένα με κάρβουνο και κλυδωνίζονται θεματικά ανάμεσα στην ερωτική υπέρβαση και τα σύγχρονα αδιέξοδα, γράφει στο οπισθόφυλλο. 41 ποιήματα, γράφω εγώ, που μας ταξιδεύουν όχι μόνο στο δικό της συνειδητό και ασυνείδητο κόσμο, αλλά μέσω των συμβολισμών και της αναπόφευκτης ταύτισης, μας καλούν να ανακαλύψουμε και τον δικό μας. Ποιος ή ποια δεν αναλώθηκε σε δρόμους που με κάθε τους βήμα, άφηνε την ελπίδα πίσω;
‘Βυθίζομαι στα χνάρια μιας λυτρωτικής αυτόματης γραφής’ γράφει η ποιήτρια και μου θυμίζει τον εαυτό μου κάθε φορά που γράφω, διότι αυτό κάνουμε όλοι όσοι υπηρετούμε την τέχνη. Είτε είναι η λογοτεχνία, η ζωγραφική, η μουσική κ.ο.κ. Χανόμαστε σε έναν κόσμο όπου τα όρια διαστέλλονται και καλούμαστε να βγάλουμε νόημα. Στις «Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν» τα νοήματα είναι πολλά όπως είναι και σε κάθε ποιητική συλλογή που αποκολλάται από το χαρτί που τυπώθηκε. Αναδύεται, μετατρέπεται και σχηματίζει ονειρικά σύμπαντα, καλώντας μας να τα περπατήσουμε, να κολυμπήσουμε μέσα σε αυτά, να αποδράσουμε, να ερωτοτροπήσουμε, να παλέψουμε για την ελπίδα, να σκοτώσουμε τον εαυτό μας και να τον χτίσουμε πάλι, λέξη την λέξη, από την αρχή.
Γράφει για όλα αυτά τα συρτάρια που φυλακίζουμε τις πάλες μας, τις αδικίες, τις νοσταλγίες, τις απορρίψεις, τα αδιέξοδα, την απελπισία, τον πόνο που άλλοτε μας καθιστά ανίκανους να αντεπιτεθούμε και άλλοτε μας μετατρέπει σε Ερινύες εκδίκησης. Έρωτες ανεκπλήρωτοι που μας καταπίνουν φανερώνονται μέσα από μια πλούσια γραφή γεμάτη εικόνες.
Η Ρένα έφτιαξε ένα θεατρικό μωσαϊκό ποίησης, μουσικής και εικόνας για να μας μεταφέρει τον ψυχισμό της, τον πόνο και τη λύτρωση συνάμα. Μια κραυγή απόγνωσης για τη μοναξιά, για το περιθώριο που μας αιχμαλωτίζει αλλά και τον τρόπο που η αδηφάγα κοινωνία αναμένει τον κατακερματισμό μας. Και όπως σε κάθε παζλ, όλα τα κομμάτια δένουν μέσω της ανησυχίας, της διαφωνίας, της ευαισθησίας, της άλλης ματιάς και της ψυχικής δύναμης. Μέσω του λυρισμού υφαίνονται οι αντιθέσεις, παραίτηση-αγώνας, πόνος-αγαλλίαση, απαισιοδοξία-αισιοδοξία, φόβος-ελπίδα, φως-σκοτάδι, έρωτας-θάνατος, παρελθόν και μέλλον.
Διαλέγοντας ένα στίχο από κάθε της ποίημα δημιούργησα ένα ποίημα που ανέλπιστα δένει και έτσι αποδεικνύεται ξανά η μαγεία της γλώσσας της. Ένας νέος παράλληλος συμπαντικός πίνακας από τα δικά της όμως χρώματα.
[ Με κάρβουνο γυμνό, σπασμένο τραβώ ιστούς να παγιδέψω τις σκέψεις μου.
Αλητεύω σε κάθε ξημέρωμα μετρώντας τις jazz διαστρεβλώσεις του παρόντος.
Προσπαθώ να γκρεμίσω τη γέφυρα του αυτοσχέδιου τσίρκου σου
και μπαίνω στο ρόλο του γελωτοποιού.
Σε χειραψίες απρόσωπες αποστραγγίζονται αποσπασματικά τα φυλαγμένα μου όνειρα.
Κάθε παράσταση έχει ένα μόνο θεατή, κριτή μαζί και θαυμαστή
κρυμμένο σε αυτοσχέδιες σκηνικές παγίδες.
Στα ίχνη σου πιστή ακροβάτισσα κλυδωνίζομαι ανελλιπώς…επίτηδες…μήπως γλυτώσω…
Ακυρώνω τον εαυτό μου και τον πακετάρω σε stand up comedy show μιας βραδιάς.
«Ακόμα μια παρτίδα», τραυλίζω ρίχνοντας το ζάρι.
Ξυράφια οι σκέψεις διασχίζουν το χρόνο σε άναρθρους αναστεναγμούς.
Ξαπλώνω σε ρυτίδες κομμένων αναπνοών να αναβάλλω βλέμματα.
Φορώ δίχτυα στα χέρια να φυλακίζω στιγμές
και σε κάθε βήμα ραγίζω την κινούμενη άμμο του πρέπει.
Χτίζω λαβύρινθους, καίω μίτους και στέκομαι λυτρωτικά σε κάθε διασταύρωση.
Θρυμματίζω στο στόμα μου το ψέμα που τελειώνει την κάθε μέρα.
Ξεχνώ το όνομα, ρουφώ το άρωμα της απουσίας.
Διψάω την ηχώ ενός αόρατου σ’αγαπώ και ζητιανεύω ανέλπιστα το αύριο.
Καίω αργά τα θεμέλια να αναπνεύσω παρουσία και στέλνω σήματα κενού.
Κατρακυλώ σε ουτοπικά σκαλοπάτια για να ξεγελάσω το μαρτύριο του χρόνου.
Απών σε κάθε φιλόδοξη απόπειρα θωρώ ζωή από ξένες κλειδαρότρυπες.
Βαστώ φεγγάρι δεκανίκι για να παρατείνω τη λήθη της παραίσθησης.
Ίσως η πιθανότητα να υπάρξω σε πείσει να απλώσεις το άγγιγμά σου
αψηφώντας το δίχτυ ασφαλείας του μέλλοντος και να ριχτείς στο κενό μου.
Αδέξιες υπεκφυγές προδίδουν την απάντηση και το κρυφτό ξαναρχίζει.
Κανένα χέρι δεν τόλμησε να εισβάλει στις ασπρόμαυρες στιγμές μου.
Τα ακροδάχτυλα διαλύονται στο παρόν και γραπώνουν έναν αντικατοπτρισμό.
Άδοξες απειλές μπροστά σε έναν κατακερματισμένο αμείλικτο καθρέφτη.
Περνώ από τη μία θέση στην άλλη σαν κασκαντέρ που έχει γεράσει.
Ανέκδοτος πόθος με συνταγή άφεσης.
Στριφογύριζα με τα διάφανα γοβάκια μου μέχρι να βρω τα ίχνη σου.
Διαχρονικό παράλογο η ατελής προσδοκία ενός ανέγγιχτου φιλιού.
Κάνω τα παραμύθια μου καράβια και επιπλέω μέχρι να βυθιστούν.
Θρυμματίζω κόκκους άμμου ανάμεσα στα δάχτυλά μου
και γίνομαι κλεψύδρα που κλέβει το χρόνο.
Μικρό ψέμα το δευτερόλεπτο.
Εξαντλούμαι σε αργά αποτυπώματα ανδρείκελου.
Σ’εγκαταλείπω αφήνοντας τα συντρίμμια να με σκηνοθετούν.
Μια ζάλη σε φλέβες ανέραστης μυθοπλασίας που πλατειάζει ονειρικά.
Σκυταλοδρομίες ανάμεσα σε συγκαλυμμένους αντιπάλους.
Θυσιαστήριο πιθανοτήτων ο δρόμος που χαράζουν οι ρυτίδες των ματιών σου.
Επαναλαμβανόμενη παγίδα που με μαγνητίζει σε μια ηδονική ρουτίνα.
Αμήχανα περιθάλπω την αγωνία μου σε ένα δάγκωμα των χειλιών.
Σαν πορσελάνινη κούκλα που ποτέ δεν έπαιξα σε χαρίζω στα απολεσθέντα.
Κλείνω το στόμα κρατώντας τον ήχο σε σκόρπια παζλ.
Βυθίζομαι πανέτοιμος να πιω το παρελθόν μου
με άσπρο πάτο χαιρετώ κάθε μικρή μου νίκη ]
Τι κρίμα που στην Ελλάδα η ποίηση διαβάζεται από λίγους...